Dzikie rośliny jadalne i lecznicze - wprowadzenie

DLACZEGO WARTO ZNAĆ SIĘ NA DZIKICH ROŚLINACH?

Dla naszych przodków dzikie rośliny były jednocześnie pożywieniem i lekiem. Umiejętność przetrwania wśród dzikiej przyrody jest dużym krokiem w stronę samowystarczalności. Jeśli posiadamy odpowiednią wiedzę na temat gatunków roślin występujących na danym obszarze, jesteśmy w stanie znaleźć pożywienie o każdej porze roku. Dzięki temu zdobędziemy dobrej jakości pokarm całkowicie za darmo. Jedyne co musimy zrobić to pójść na spacer np. do lasu i zebrać interesujące nas rośliny.

 
ZACZYNAMY OD MAŁYCH ILOŚCI
Dużo informacji zostało zaczerpniętych z literatury etnograficznej o wyżywieniu chłopskim w Polsce i innych krajach. Pamiętajmy, że ludzie ci posiadali nieco inne żołądki i nie rzadko żyli w warunkach okresowych niedoborów pokarmów. Z tego względu nie biorę odpowiedzialności za ostateczny wpływ opisanych roślin na zdrowie czytelnika. Spożywając nowy gatunek, zaczynamy od małych ilości – jednego lub kilku liści, kłączy czy owoców. Gdy nasz organizm go toleruje, po dwóch dniach możemy zwiększyć porcję.

TRUJĄCE

Niektóre opisane tu rośliny są opisywane w literaturze jako trujące. Dlaczego? Po pierwsze sporo roślin trujących możemy przyrządzić w taki sposób, że staną się jadalne. Po drugie – wiedza o roślinach cały czas ulega zmianie. Rośliny do niedawna uważane za trujące były często źródłem pożywienia wielu ludów, a my odkrywamy tą wiedzę na nowo. Po trzecie jest wiele wartościowych i smacznych roślin, które w niewielkich ilościach są pożywne i lecznicze, jednak w dużych mogą być dla nas szkodliwe.

Większa część roślin nie jest ani trująca, ani jadalna; są nieapetyczne i mało pożywne. Niedużo roślin jest naprawdę trujących, a jedynie nieliczne są śmiertelnie trujące po zjedzeniu małych ilości (np. paru liści).

Najgroźniejsze rośliny:
- tojad

- ciemiężyca

- ciemiernik

- szalej

- szczwół

- lulecznica

- bieluń

- lulek

- pokrzyk

- cis

- zimowit

- konwalia

- wawrzynek

Zjedzenie nawet niewielkiej ilości tych roślin może skończyć się wizytą w szpitalu lub śmiercią. Zanim zaczniemy spożywać napotkane rośliny koniecznie zapoznajmy się z ich wyglądem. Liście szczwołu i szaleju można pomylić z jadalnymi baldaszkowymi, natomiast liście zimowitu z czosnkiem niedźwiedzim i kozibrodem. Całe szczęście znaczna część powyższych roślin jest rzadka i dość charakterystyczna.

100 % PEWNOŚCI

Wykorzystujemy tylko te rośliny, które rozpoznaliśmy z całkowitą pewnością. W razie nieszczęśliwych wypadków niezbędny jest telefon do pogotowia (999 pogotowie ratunkowe lub 112 centrum powiadamiania ratunkowego). Koniecznie poinformujmy, co i ile zjedliśmy. Pierwsze objawy zatrucia mogą być różne, te najważniejsze to: zaburzenia świadomości, mdłości, wymioty, ból brzucha, biegunka, zaburzenia oddechu i krążenia, zawroty głowy, obfite poty, konwulsje.

DOKŁADNE MYCIE

Dokładnie myjemy liście roślin, które spożywamy na surowo (ryzyko połknięcia jaj pasożytów). Szczególną uwagę zwracamy na mycie roślin z wilgotnych łąk i bagien (ryzyko zarażenia motylicą), z okolic siedzib ludzkich (glista), z lasów (bąblowiec). Pamiętajmy także o niezbieraniu roślin w pobliżu odchodów zwierząt. Jeśli nie zależy nam na surowym pokarmie sparzenie wrzątkiem będzie najlepszym rozwiązaniem. Tasiemce są obecne zarówno na terenach rolniczych , jak i dzikich, więc pod tym względem nie ma znaczenia czy zbieramy rośliny z lasu czy kupujemy w sklepie. Bardziej prawdopodobnym źródłem zakażeń jest pył z gruntów rolnych zakażony odchodami lisów.

Z DALA OD ZANIECZYSZCZEŃ

Staramy się nie zbierać roślin wzdłuż ruchliwych dróg ze względu na prawdopodobieństwo skażenia szkodliwymi substancjami.

CHRONIONE I RZADKIE
Nie zbieramy roślin chronionych oraz tych, które uważamy za rzadkie w okolicy.

NIENARUSZONE
Pozostawiamy większość roślin danego gatunku nienaruszoną.

NIE WSZYSTKO Z JEDNEJ ROŚLINY
Nie zbieramy wszystkich użytecznych części z jednej rośliny. Przykładowo z czosnku niedźwiedziego bierzemy zawsze tylko jeden liść.

NISZCZENIE INNYCH ROŚLIN
Nie wyrywamy innych roślin, żeby ułatwić sobie drogę do pożądanych przez nas okazów.

MŁODE I DELIKATNE

Bardzo istotne jest zbieranie młodych, delikatnych części. Powinniśmy nauczyć się rozróżniać między tym, co jest miękkie i delikatne, a tym, co stare i łykowate.

LARWY OWADÓW I ŚLIMAKI
W trakcie zbierania sprawdzamy czy na wybranych okazach nie znajdują się larwy owadów lub ślimaki. Ściągamy je na miejscu.

SORTOWANIE GATUNKÓW

Sortujemy na gatunki i zbieramy do oddzielnego naczynia czy worka. Dzięki temu oszczędzimy sobie pracy przy przygotowaniu posiłków. Zbierając warzywa liściowe nie umieszczamy w koszyku zabrudzonych ziemią korzeni i dolnych części pędów. Od razu zbieramy tylko wierzchołki.

TRANSPORT
Świeży zbiór najlepiej transportować w otwartych, przewiewnych pojemnikach np. koszach. Nie korzystamy z plastikowych torebek. Jeśli torebki to tylko papierowe lub z naturalnej tkaniny. Nie zapomnijmy o przyrządzie do ścinania.

TASAK ZAMIAST NOŻA

Warto wyposażyć się w ostry szeroki orientalny tasak do warzyw. Dzięki niemu szybciej i sprawniej posiekamy rośliny, lepiej niż przy pomocy innych typów noży.

BLENDER

Dobre rozdrobnienie ułatwia trawienie i często poprawia smak, dlatego przydatny jest blender.

KONSERWACJA I PRZECHOWYWANIE ŻYWNOŚCI 
Różne pierwotne ludy suszyły owoce i  był to najczęściej wykorzystywany sposób konserwacji. Korzenie, kłącza, cebule i bulwki są łatwe do przechowywania. Świeże trzymamy w chłodnym ciemnym miejscu lub suszymy. Więcej o konserwowaniu i przechowywaniu pożywienia napiszę w oddzielnym poście.

CZĘŚĆ 2 – OPISY ROŚLIN

W kolejnym poście poświęconym dzikim roślinom jadalnym umieszczę opisy najpospolitszych i najwartościowszych krajowych dziko rosnących roślin jadalnych. A także opisy kilku roślin ozdobnych, które też są jadalne. Polska flora to ok. 2500 gatunków roślin, a prawie połowa jest jadalna. Opisy roślin będą zawierały następujące informacje:

- występowanie i budowa (+ zdjęcia i rysunki)
- zastosowanie (w jakiej formie spożywać dane części roślin np. na surowo lub ugotowane)
- właściwości lecznicze

CZĘŚĆ 3 – KALENDARZ ZBIORÓW 

CZĘŚĆ 4 – PORADY KULINARNE